6 năm sau phán quyết của Tòa Hiến pháp Hàn Quốc: Vẫn chưa có luật rõ ràng về quyền đình chỉ thai kỳ

Đã 6 năm trôi qua kể từ khi Tòa Hiến pháp Hàn Quốc ra phán quyết vi hiến đối với tội danh phá thai vào năm 2019, thế nhưng đến nay các đạo luật liên quan vẫn chưa được sửa đổi. Khoảng trống lập pháp kéo dài khiến việc đình chỉ thai kỳ (phá thai) rơi vào tình trạng mơ hồ – không hẳn là hợp pháp cũng không hẳn là bất hợp pháp – khiến nhiều phụ nữ vẫn phải tìm mua thuốc phá thai “bất hợp pháp” hoặc tìm kiếm cơ sở y tế chấp nhận thực hiện thủ thuật một cách an toàn.

Trước thực trạng này, nhiều chuyên gia kiến nghị cần nhanh chóng đưa hành vi y tế liên quan đến đình chỉ thai kỳ vào hệ thống bảo hiểm y tế, đồng thời thúc đẩy các cuộc thảo luận xã hội chi tiết hơn về vấn đề này. Đây là nội dung được nêu ra tại buổi tọa đàm về “Giải quyết khoảng trống lập pháp sau phán quyết về phá thai” do các nghị sĩ thuộc Ủy ban Y tế và Phúc lợi Quốc hội, đảng Dân chủ đồng tổ chức ngày 6/8 tại Hội trường Quốc hội, Yeouido, Seoul.

“Khoảng trống lập pháp gây cản trở quyền tiếp cận y tế và quyền quyết định của phụ nữ”

Tại sự kiện, ông Kim Dong-sik – Nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Chính sách Phụ nữ Hàn Quốc – phát biểu: “Khoảng trống lập pháp đã gây cản trở thực sự đối với quyền tiếp cận dịch vụ y tế và quyền tự quyết của phụ nữ. Ngày càng nhiều người phụ thuộc vào các kênh phi chính thức như mạng xã hội để tìm kiếm thông tin, đồng thời các cơ sở y tế cũng thường từ chối thực hiện thủ thuật dựa theo quyết định chủ quan của họ”. Ông nhấn mạnh rằng “gánh nặng tài chính và sự bất cân xứng thông tin” đang ảnh hưởng nghiêm trọng hơn đến phụ nữ thuộc nhóm yếu thế trong xã hội.

Ông Kim cũng công bố kết quả khảo sát được thực hiện từ tháng 4/2019 đến tháng 11/2024 với 640 phụ nữ trong độ tuổi từ 19 đến 49 đã từng hoặc đang cân nhắc đình chỉ thai kỳ. Trong số đó, 81,4% từng trải qua đình chỉ thai kỳ, phần lớn với lý do “không có đủ điều kiện tài chính”. Đa số không tìm đến các cơ quan công quyền hay cơ sở y tế mà tìm kiếm thông tin trên Internet hoặc mạng xã hội. Khoảng một nửa số người từng sử dụng thuốc phá thai – vốn bị cấm lưu hành ở Hàn Quốc – đã gặp phải tác dụng phụ, song vì lý do tài chính mà không đến bệnh viện.

“Phá bỏ tội phá thai” đã 5 năm, nhưng chính phủ vẫn chậm trễ hành động

Tòa Hiến pháp Hàn Quốc vào tháng 4/2019 đã tuyên bố Điều luật hình sự quy định về tội phá thai là vi hiến vì “vi phạm nghiêm trọng quyền tự quyết của phụ nữ”, đồng thời yêu cầu Quốc hội sửa đổi luật trước cuối năm 2020. Dù nhiều dự thảo sửa đổi Luật Hình sự và Luật Bảo vệ Mẹ và Trẻ em đã được trình lên Quốc hội khóa 21, nhưng tất cả đều bị bác bỏ do bất đồng về thời hạn cho phép đình chỉ thai kỳ. Đến nay, Quốc hội khóa 22 mới chỉ có 2 dự thảo sửa đổi Luật Bảo vệ Mẹ và Trẻ em được đệ trình vào tháng trước.

Bà Na Young – đại diện Trung tâm “Chia sẻ vì Quyền sinh sản và Tình dục” – cho biết phần lớn quyết định đình chỉ thai kỳ được đưa ra khi thai nhi mới ở tuần thứ 6. Việc tiếp cận tốt hơn với dịch vụ tư vấn và y tế có thể giúp giảm tỷ lệ đình chỉ thai kỳ muộn. Bà nói: “Việc phụ nữ quyết định đình chỉ thai kỳ không phụ thuộc vào việc có bị trừng phạt hay không, mà phụ thuộc vào điều kiện xã hội, khả năng tiếp cận y tế và sự hỗ trợ. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến thời điểm đưa ra quyết định và khả năng duy trì thai kỳ, sinh con và nuôi dạy trẻ”.

Ý kiến từ giới y tế: “Cần bảo đảm quyền từ chối điều trị đình chỉ thai kỳ của bác sĩ”

Giới chuyên môn y tế cũng lên tiếng rằng cần có cơ chế pháp lý bảo vệ quyền từ chối điều trị của bác sĩ. Bác sĩ Sản phụ khoa Choi Anna – Giám đốc Bệnh viện Kangneung – chỉ trích: “Trạng thái hiện tại là điều tiện lợi nhất với chính phủ và Quốc hội, nhưng lại là điều tồi tệ nhất đối với phụ nữ”. Bà cho biết khi đình chỉ thai kỳ xảy ra sau tuần thứ 20, thai nhi có thể đã đủ khả năng sống sót nếu được sinh ra. Do đó, bà đặt vấn đề đạo đức: “Liệu có đúng khi để thai nhi ra đời rồi lại để nó chết trong phòng sinh?”.

Bác sĩ Choi giới thiệu một số dự thảo luật của Quốc hội khóa trước, bao gồm quy định chỉ định cơ sở y tế thực hiện thủ thuật, đồng thời nhấn mạnh: “Cần bảo đảm quyền từ chối điều trị đình chỉ thai kỳ của bác sĩ bằng pháp luật”.

Giáo sư Kim Hee-sun – chuyên ngành Sản phụ khoa, Bệnh viện Quốc gia Ilsan – cho biết nhiều quốc gia chỉ cho phép đình chỉ thai kỳ trong vòng 14 tuần đầu. Nếu vượt quá thời hạn này, cần có ý kiến từ bác sĩ hoặc hội đồng chuyên môn. Ví dụ, tại New Zealand, việc đình chỉ thai kỳ sau tuần thứ 20 chỉ được phép nếu đe dọa đến tính mạng hoặc sức khỏe nghiêm trọng của người mẹ, và phải có sự đồng thuận của hai bác sĩ. Các nước như Đức, Ireland yêu cầu thời gian cân nhắc (cooling-off period) ít nhất 3 ngày cùng với xác nhận của bác sĩ. Giáo sư Kim cho rằng: “Cần sớm xây dựng các tiêu chuẩn liên quan đến thời hạn cho phép, thời gian cân nhắc và các yếu tố tranh luận khác”.

“Thuốc phá thai” Mifepristone vẫn bị cấm: Vấn đề cần giải quyết cấp bách

Một thực tế đáng lo ngại là thuốc đình chỉ thai kỳ dạng uống – thường được gọi là “thuốc phá thai” Mifepristone – vẫn chưa được cấp phép tại Hàn Quốc, dù đã được sử dụng tại nhiều quốc gia như Pháp, Trung Quốc, Mỹ, Thụy Sĩ, Canada… Đây là loại thuốc nằm trong danh sách thuốc thiết yếu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nhưng tại Hàn Quốc, việc buôn bán loại thuốc này vẫn diễn ra bất hợp pháp trong suốt hơn 5 năm qua.

Ông Lee Dong-geun – Tổng thư ký Hiệp hội Dược sĩ vì Xã hội Khỏe mạnh – phát biểu: “Hiệu quả và độ an toàn của thuốc như Mifepristone đã được chứng minh rõ ràng, không còn gì để tranh cãi. Việc nhập khẩu chính thức sẽ góp phần xóa bỏ thị trường chợ đen, giảm bớt sự kỳ thị và phân biệt mà phụ nữ phải đối mặt khi đến bệnh viện”.

Đưa đình chỉ thai kỳ vào hệ thống bảo hiểm y tế quốc gia

Hai dự thảo sửa đổi Luật Bảo vệ Mẹ và Trẻ em được trình lên Quốc hội khóa 22 đều tập trung vào việc xóa bỏ các giới hạn trước đây và chính thức đưa hành vi đình chỉ thai kỳ vào hệ thống bảo hiểm y tế quốc gia.

Dự thảo do nghị sĩ Nam In-soon (Đảng Dân chủ) trình ngày 11/7 đề xuất thay đổi thuật ngữ “phá thai nhân tạo”thành “đình chỉ thai kỳ nhân tạo”, bao gồm cả phẫu thuật và việc sử dụng thuốc. Theo đó, các hành vi y tế liên quan sẽ được hưởng chi trả từ Bảo hiểm Y tế Quốc dân.

Dự thảo của nghị sĩ Lee Soo-jin (cùng đảng) còn bổ sung quy định cho phép cơ quan chính phủ hoặc chính quyền địa phương chỉ định các tổ chức tư vấn tổng hợp về việc duy trì hay đình chỉ thai kỳ.

Cần sự chủ động từ phía Nhà nước

Ngoài việc thảo luận luật, các chuyên gia cho rằng Nhà nước cần chủ động thu thập dữ liệu và cải thiện hệ thống liên quan. Ông Kim Dong-sik khẳng định: “Nhà nước cần thu thập, quản lý và theo dõi dữ liệu về đình chỉ thai kỳ một cách hệ thống, dùng làm cơ sở cho việc cải thiện pháp luật và chế độ. Đồng thời, cần nâng cao đào tạo y bác sĩ về đình chỉ thai kỳ và cung cấp hướng dẫn hành chính – lâm sàng rõ ràng”.

Theo Naver - Biên tập Kim Chi Nha